Voorjaarsvergadering 11 april 2018 - Blog van Jacqueline ter Stege (promovenda Antoni van Leeuwenhoek) 

Met wie werk je wél samen, en met wie niet? Op welk moment deel je je onderzoeksplannen met je collega’s? Tijdens de inspirerende voorjaarsvergadering van de KWF werkgemeenschap Psychosociale Oncologie van 11 april jl. bij het IKNL in Utrecht kwamen dergelijke vragen aan de orde, werden ervaringen gedeeld en plannen voor de toekomst gesmeed; alles rondom het thema: ‘Samenwerking: threat or opportunity?’

Als beginnend PhD student met een duidelijk afgebakend en gefinancierd project zie ik vooral nog de kansen van samenwerken: samen weet je meer, breng je elkaar op betere ideeën en bereik je meer. Maar zodra de concurrentie toeneemt, het binnenharken van geld en (co)auteurschappen belangrijker worden, lijken ook de risico’s van samenwerken een prominentere rol te krijgen.

Frank Beemer, Academic Director Ketenregie in de Zorg bij de Erasmus Academie, was uitgenodigd als inspirational speaker. Hij vervulde zijn rol glansrijk. Herken jij jezelf in één van deze drie uitspraken: ‘Eigenlijk willen we allemaal hetzelfde’, ‘Als er maar vertrouwen is’, en ‘We hebben iemand nodig met doorzettingsmacht?’, dan raad ik je een goed gesprek met Frank aan. Hij zal je met plezier laten inzien dat je te maken hebt met dooddoeners. In zijn enthousiaste betoog, vol met herkenbare situaties, maakte Frank aan de hand van die drie dooddoeners duidelijk hoe het écht zit met samenwerken. Allereerst moeten we ons realiseren dat we in samenwerkingen nooit allemaal precies hetzelfde willen, maar dat dit geen enkel probleem hoeft te zijn. Het wordt vooral een probleem als de individuele belangen er zogenaamd niet mogen zijn. Frank benadrukte vooral naar ieders persoonlijke belangen door te blijven vragen. Denk bijvoorbeeld aan twee chefs in een sterrenrestaurant, die voor het bereiden van hun gerecht allebei een sinaasappel nodig hebben. Helaas ligt er nog maar één sinaasappel. Dat wordt vechten! Twee chefs die goed samenwerken zullen er snel achter komen dat de één de schil van de sinaasappel nodig heeft, en de ander enkel het sap. Verder maakte Frank duidelijk dat een succesvolle samenwerking nooit vanzelf gaat, ook niet als er veel vertrouwen is, en dat het voor het maken van progressie vanzelfsprekend is dat er conflicten optreden. Verloopt de samenwerking zonder conflict? Dan is de kans groot dat het project stagneert. Koekjes meebrengen naar je overleg is hartstikke gezellig, en blijkbaar typisch voor professionals in de zorg, maar realiseer je dus dat het niet altijd gezellig hoeft te zijn. En tenslotte benadrukte hij dat het de ‘doodsteek’ is voor samenwerkingen wanneer het nemen van de uiteindelijke beslissing wordt afgeschoven op een eindverantwoordelijke. Immers, als iemand alleen kan beslissen, waarom zou je dan überhaupt samenwerken?

Dr. Nelly van Uden (VUmc) en Dr. Nicole Ezendam (IKNL) gaven persoonlijke voorbeelden van samenwerkingen. Nicole Ezendam vertelde over PROFIEL, een digitaal patiëntvolgsysteem met diverse vragenlijsten, wat volop de mogelijkheid tot samenwerking biedt. Nelly vertelde over haar ervaring in een uitdagend samenwerkingsproject, genaamd JIPPA; verschillende onderzoekers van drie universiteiten, met drie keuzehulpen, allemaal gericht op de behandeling van prostaatkanker. De zorgverzekeraar gaf de (financiële) incentive voor het starten van de samenwerking. Hoewel er bij aanvang nog weinig onderling vertrouwen was, is het de onderzoekers gelukt om een succesvolle samenwerking op te zetten en onderzoeksresultaten te bundelen voor een beter onderzoek. Dé tip om nader tot elkaar te komen: ‘ga op zoek naar een gemeenschappelijke vijand!’

Na de pauze verdedigden vier PI’s hun persoonlijke stelling over samenwerking. Met zijn stelling ‘Make friends with your enemies. Do business with them’, pleitte prof. dr. Neil Aaronson ervoor om juist je grootste concurrenten te betrekken bij je plannen en om je onderzoek in een vroeg stadium te delen. Dit bevordert de kwaliteit van het onderzoek en de voortgang van de wetenschap. Lieten topchefs voorheen niemand in hun keuken kijken, tegenwoordig werken zij massaal in een open keuken. Neil gaf daarbij ook een blik in eigen keuken over zijn ervaring met de ontwikkeling van de EORTC QLQ vragenlijst. Omdat de Europese EORTC destijds had besloten om de nieuw ontwikkelde EORTC QLQ vragenlijst voorlopig alleen beschikbaar te stellen aan leden van de EORTC, en dus niet in een vroeg stadium te delen, besloot de Amerikaanse prof. dr. David Cella om een eigen kwaliteit van leven-vragenlijst te ontwikkelen (FACT). Met als gevolg dat er nu twee vergelijkbare vragenlijsten zijn. Ook de stellingen van prof. dr. Lilian Lechner, dr. Marije van der Lee en prof. dr. Judith Prins leidden tot een levendige discussie!

Ter afsluiting van de ochtend bogen we ons in groepjes over de risico’s en de kansen van samenwerking. Bekijk vooral de ‘Output’ op deze website voor het resultaat: een ‘Gentlemen’s agreement’ met een aantal concrete plannen om vruchtbare samenwerkingen in ons vakgebied te bevorderen.

De voorjaarsvergadering van de KWF werkgemeenschap Psychosociale Oncologie was een inspirerende bijeenkomst, die stof tot nadenken heeft gegeven. Om de geleerde lessen direct in de praktijk te brengen, neem ik naar mijn volgende projectoverleg geen koekjes meer mee, maar een heet hangijzer!
​

Zo'n 55 onderzoekers (promovendi, postdocs, senioren en hoogleraren), van Maastricht tot Groningen, waren aanwezig om mee te praten over het onderwerp: samenwerken!

Prof. dr. Neil Aaronson gaat met het publiek in debat over zijn stelling: 'Make friends with your enemies, do business with them!'

Onderzoekers gaan in groepjes aan de slag met het bespreken van risico's en kansen rondom samenwerking en het opstellen van afspraken voor in de gentlemen's agreement!